روغن اکالیپتوس، روغنی بسیار غلیظ و کاربردی است. خواص روغن اکالیپتوس و مضرات احتمالی آن را در ادامه بررسی میکنیم. این روغن، از طریق تقطیر برگ های درخت اکالیپتوس به دست می آید که از سال 1788 تاکنون مورد استفاده پزشکی قرار گرفته است. زمانی که پزشکان روغن اکالیپتوس را کشف کردند، از آن برای درمان ناراحتی های قفسه سینه و قولنج استفاده کردند.

در اواخر دهه 1800 به دلیل قدرت بالای این روغن در ایجاد تعریق و پاکسازی مخاط، پزشکان این روغن را برای بیماری های تنفسی شامل برونشیت، آنفلوانزا، آسم و سرفه تجویز می کردند. محققان دریافته اند استفاده از روغن اکالیپتوس به روش های مختلف به عنوان ماده ای آرامبخش برای تسکین درد، آزردگی در عضلات و آرتروز می تواند عمل کند. اگرچه امروزه روغن اساسی اکالیپتوس برای بسیاری از کاربردهای دارویی توصیه می شود، اما اصلی ترین خواص روغن اکالیپتوس در زمینه درمان سرفه، سرماخوردگی، برونشیت، تسکین علائم سرماخوردگی و گرفتگی دستگاه تنفسی فوقانی است.

همه چیز درباره گیاه اکالیپتوس

درخت اکالیپتوس بومی کشور استرالیا است. امروزه این گیاه در تمام دنیا وجود دارد و در حال حاضر فقط چند نمونه از آن در ایران کشت می شود .اکالیپتوس به درخت‌ صمغ آبی نیز معروف است .برگ های این گیاه به رنگ سبز مایل به آبی است و با گذر زمان به رنگ سفید در می آیند. از اسانس این گیاه در تولید محصولات بهداشتی و آرایشی همچون صابون ها، عطر ها و در صنایع غذایی در نوشیدنی ها مورد استفاده قرار می گیرد. طبعیت گیاه اکالیپتوس گرم و خشک است.

روغن اکالیپتوس چیست؟

روغن اکالیپتوس از برگ تازه‌ درخت اکالیپتوس، همانطور که در بالا اشاره شد از روش تقطیر و یا بنماری استخراج می شود. این روغن اولین بار توسط بومی های استرالیا مورد استفاده قرار گرفت و طی چند قرن گذشته به دیگر قسمت‌های جهان مانند هند، اروپا و آفریقای جنوبی رسیده است. این روغن بی‌رنگ بوده، بو و مزه‌ی تندی دارد. خواص دارویی این روغن ناشی از ترکیبی به ‌نام اکالیپتول یا سینئول است که دارای مواد ضدمیکروبی است. روغن اکالیپتوس در انواع گوناگونی از داروهای بدون‌ نسخه مانند پمادها، اسپری‌های تنفسی، کرم‌های ضدجوش و دهان‌شویه‌ها به‌کار می‌رود.

خواص روغن اکالیپتوس برای سلامتی

۱ـ درمان سرما خوردگی

روغن اکالیپتوس در درمان بیماری سرماخوردگی بسیار مؤثر می باشد. محققان بر این باورند که این روغن قادر به نابودی سینوزیت، تب و سرماخوردگی است. ویژگی خلط آور روغن اکالیپتوس در رفع انسداد و گرفتگی سینوس ها مؤثر است. با افزودن چند قطره از این روغن به آب گرم وان حمام یا با انتشار آن در محیط و استشمام کردن، می تواند کمک بسزایی در رفع گرفتگی بینی، گلو و از بین بردن سرفه های خلط دار کند. همچنین چکاندن مقداری از اسانس اکالیپتوس بر روی بالشت، می تواند به خواب آرام و راحت نیز کمک کند.

۲ـ تسکین درد مفاصل

روغن اکالیپتوس با توجه به خاصیت تسکین دهنده ای که دارد می تواند برای کاهش درد مفید باشد. استفاده موضعی از این روغن بر ناحیه درد، بر سیستم عصبی مرکزی تاثیر می گذارد که این امر کاهش درد را به همراه دارد.

۳ـ از بین بردن شپش سر

روغن اکالیپتوس نوعی ماده برای دفع حشرات محسوب می شود که این موضوع می تواند برای نابودی شپش سر نیز مؤثر باشد. کافی است چند قطره از روغن اکالیپتوس را کف دست خود ریخته و بر سر و موها استعمال کرده تا تاثیر آن را به مرور مشاهده کنید.

۴ـ تسکین آسم

روغن اکالیپتوس به دلیل دارا بودن ماده ای به نام سینئول که موثر در درمان التهابات و گرفتگی است، می تواند به درمان مشکلات ناشی از آسم کمک کند. شما می توانید با ماساژ چند قطره از این روغن بر روی قفسه سینه خود از خاصیت آرام بخش آن و باز شدن رگ ها که در نتیجه سبب جریان یافتن اکسیژن بیشتر در ریه ها می شود، بهره مند شوید.

۵ـ مراقبت از پوست

از دیگر تاثیرات دارا بودن ماده سینئول در روغن اکالیپتوس، ویژگی های آن در مراقبت از پوست است. سینئول موجود در روغن به دلیل خاصیت ضد باکتریایی، در کاربرد آن به صورت موضعی برای درمان عفونت ها، بیماری های پوستی، اگزما، از بین بردن جوش، پیری پوست و محو کردن لک های پوستی، کاربرد دارد. ترکیب این روغن با روغن نارگیل یا روغن زیتون می تواند از پوست در برابر اشعه های مضر UV محافظت کند.

۶ـ درمان عفونت‌های قارچی

اکالیپتوس با دارا بودن ویژگی ضدقارچ، روغن آن در درمان عفونت های قارچی ناخن ها تاثیر چشم گیری دارد. عفونت قارچی در نقاطی مانند تبخال، کاندیدا و… به‌کار می‌رود. برای رفع عفونت های قارچی ناخن پا، کافی است پاها را در ظرفی از آب گرم که چند قطره روغن اکالیپتوس و روغن درخت چای به آن افزوده شده، دقایقی بگذارید.

۷ـ رفع انسداد سینوس‌ها و حساسیت

روغن اکالیپتوس توسط ماده تاثیر گذار به نام سینئول می تواند با کمک به رفع انسداد دستگاه تنفسی، برای درمان گرفتگی سینوس ها (به اصطلاح سینوزیت)، التیام و فروکش کردن آلرژی مفید باشد. این روغن ضد احتقان را بر روی قفسه سینه به صورت دورانی ماساژ دهید تا از اثرات آن بهره مند شوید.

۸ـ درمان تب

روغن اکالیپتوس به دلیل خاصیت آنتی اکسیدانی که ضد التهاب و تسکین دهنده می باشد، در فرو کش کردن تب هم می تواند کاربرد داشته باشد که به همین جهت به «روغن تب بر» نیز شناخته شده است. هنگام دچار شدن به تب، چند قطره روغن اکالیپتوس را به کمپرس آب یخ اضافه کنید و روی پیشانی گذاشته تا دمای بدن کاهش یافته و تب رفع شود.

۹ـ کنترل دیابت

مصرف خوراکی روغن اکالیپتوس در تنظیم میزان قند خون تاثیر گذار است، زیرا دارای فلاونوئید، فنول و ترپنوئید است. این ترکیب قدرتمند در رفع سستی، بی حالی پس از هایپرگلیسمی (افزایش شدید قند خون) و درمان دیابت نوع ۲ نیز کاربرد دارد. ماساژ پوست با روغن اکالیپتوس و استشمام آن نیز برای بیماران دیابت می تواند سودمند باشد.

۱۰ـ دفع میکروب‌های روده

روغن اکالیپتوس با دارا بودن خاصیت کرم زدایی برای دفع انگل‌ ها و میکروب‌ های روده بسیار موثر است. طبق تحقیقات، پژوهش گران به این مسئله دست یافتند که مصرف خوراکی روغن اکالیپتوس، بیماری‌ های باکتریایی و میکروبی را در قسمت‌ های مختلف بدن به خصوص قسمت‌ های حساس تر، مانند روده‌ ها را درمان می کند.

۱۱ـ بهداشت دهان و دندان

روغن اکالیپتوس مانع از تشکیل حفره های دندانی، التهابات لثه، پلاک روی دندان می شود. همچنین این روغن در از بین بردن بوی نامطبوع و انواع عفونت های دهان بسیار پر کاربرد است. این ویژگی موجب می شود تا از این روغن در ترکیبات ساخت خمیر دندان ها، دهان شویه ها و دیگر محصولات بهداشتی در زمینه دهان و دندان به کار گرفته شود.

۱۲ـ تسکین دردهای ماهیچه ای

روغن اکالیپتوس با خاصیت ضددرد و ضدالتهابی خود برای التیام دردها و ناراحتی های ماهیچه ای تاثیر گذار است. اگر احساس درد و کرختی بدن دارید، ماساژ مناطقی که به دردهای ماهیچه ای دچار هستند با روغن اکالیپتوس به طور دورانی به فروکش کردن التهاب و ناراحتی ها کمک می‌کند.

۱۳ـ بهبود عملکرد مغز

اکالیپتوس قدرت بسیاری در گشایش رگ ها دارد بنابراین افزایش سرعت جریان خون را به دنبال داشته که سبب بهبود عملکرد مغز خواهد شد. حتی بسیاری در کلاس های درس برای تقویت و بهبود کارایی ذهنی دانش آموزان از آن بهره می برند.

۱۴ـ تسکین خستگی‌ ذهنی

روغن اکالیپتوس با داشتن ویژگی تحرک بخشی به کاهش حس خستگی ذهنی و جسمی و بازگشت قوای از دست رفته در طی روز می پردازد. با افزودن چند قطره از آن به ظرف آب گرم و استشمام بخار آن، با سرعت بخشیدن به جریان خون در مغز می تواند در کاهش اضطراب و اختلالات ذهنی تاثیر گذار باشد.

۱۵ـ درمان زخم ها

از آنجا که روغن اکالیپتوس دارای ویژگی ضد التهابی است، برای بهبود جراحات مفید می باشد. آنتی اکسیدان های موجود در این روغن موجب ضد عفونی و مانع از عفونت می شوند که این امر به تنهایی سبب تسریع روند بهبودی ناحیه جراحی می شود.

۱۶ـ سلامت مو

ویژگی خاص ضد باکتری و قارچ زدایی روغن اکالیپتوس، به از بین بردن آلودگی های فولیکول مو می پردازد. این مسئله مانع از بروز مشکلاتی مانند شوره سر، خارش پوست سر پسوریازیس (صدفک) خواهد شد. برای تاثیر مطلوب تر، مقداری از روغن را کف سر مرطوب برای تقویت شدن موها بزنید. خاصیت محرک بودن این روغن باعث می شود در پوست سر سرعت جریان خون افزایش یافته و رشد بیشتر موها را به دنبال داشته باشد.

طریقه مصرف روغن اکالیپتوس برای درمان

• برای درمان عفونت های قارچی پوست، می توانید روغن اکالیپتوس را به پانسمان خود آغشته کرده و محل جراحت را ببندید و بگذارید تا یک شبانه روز بر روی ناحیه عفونت بماند.
• برای رفع کرختی و درمان پا درد به ظرف بزرگ آب گرم، روغن اکالیپتوس، نعناع فلفلی و میخک را بیفزایید و پاها را به مدت 15 دقیقه در این محلول ماساژ دهید.
• برای درمان ترک های پوستی می توانید روغن اکالیپتوس را بر پوست به آرامی ماساژ دهید.
• ترکیب این روغن با روغن اسطوخودوس، مسکنی مناسب برای زانو درد نیز محسوب می شود.

مضرات روغن اکالیپتوس برای سلامتی

اگر روغن اکالیپتوس بیشتر از اندازه‌ای که در دستورالعمل مصرف آن شده است به‌کار رود، ممکن است منجر به مسمومیت شود. مضرات احتمالی آن عبارتند از:

• حساسیت‌ های تنفسی
• حالت تهوع و استفراغ
• اسهال، شکم‌درد و دیرهضمی
• بهتر است قبل از استفاده از این و یا هر روغن گیاهی دیگر حتما تست حساسیت را انجام بدهید.
• اگر بیماری خاصی دارید و دارو مصرف می کنید توصیه می کنیم قبل از استفاده کردن روغن با پزشک خود مشورت کنید.
• در صورت مصرف داروهای دیابتی نباید از این روغن استفاده کنید زیرا ممکن است بیش از حد قند خون را کاهش دهد.
• افرادی که در برنامه جراحی دارند باید حداقل دو هفته قبل از روز جراحی مصرف اکالیپتوس را متوقف کنند.
• مصرف این روغن برای کودکان زیر 2 سال توصیه نمی شود.
• استفاه از این روغن در زمان بارداری و شیردهی ممکن است عوارضی به دنبال داشته باشد، بنابراین بهتر است قبل از مصرف با پزشک خود مشورت کنید.
• محلول های روغنی آن نباید در فرآورده‌ های تنفسی و بینی به کار برده شوند، زیرا تحریکات مژک ها را مهار کرده و پنومونی چرب (چربی در ریه ها) ایجاد می‌کند.
• اسانس اکالیپتوس نباید مستقیماً روی پوست مصرف شود. استفاده از آن بصورت مرتب، می تواند باعث تحریک شدید پوست شود.

شما چه تجربه ای در مصرف روغن اکالیپتوس دارید؟ نظرات خودتان را درباره خواص و مضرات روغن اکالیپتوس با ما در میان بگذارید.

منبع: verywellhealth و healthline